Verjendur

Í umdeildum umræðum þurfa  einhverjir að taka að sér að sækja og verja mál, ekki ósvipað og hjá dómstólum.

Kannski er krafan um almenna niðurfærsla skulda dauðadæmd og óframkvæmanleg en einhverja þarf til að verja hana og fylgja henni eftir. Marínó G. Njálsson tók að sér að fylgja eftir kröfunni sem margir telja ekki gerlega. Með því að draga einkaskuldir Marinós og eiginkonu hans inn í umræðuna er verið að ýja að því krafa Marinós sé ekki marktæk, vegna eiginhagsmuna. En svo vill til að krafan á stuðning fjöldamargra, hundruða, jafnvel þúsunda.

Hver er hæfur til að benda á kjör fátækra? Hver er hæfur til að mæla með lægri sköttum?

Til hvers að taka þátt í umræðum ef verjandi eða sækjandi málsins er gerðir tortryggilegir?

„Umræður“ um meinta eiginhagsmuni eru aðeins til þess fallnar að grafa undan lýðræðislegri og sjálfssagðri umræðu sem þarf að fara fram. Fjölmiðlar hafa engum skyldum að gegna öðrum en að upplýsa mál, ekki koma í veg fyrir að fólk flytji mál opinberlega.

Góðkynja illdeilur

Deilur eru góð leið til að viðhalda áhuga og þekkingu á málum og eru því til góðs. Þegar „allir“ eru „sammála“ tekur sinnuleysi og doði við.

 

Þegar mál hætta að valda deilum hættir fólk að tala saman um þau, en umræður leiða til rökhugsunar, enda eina færa leiðin til að sigra! Það er jú bannað að ráðast á þá sem eru ósammála með öðrum vopnum en rökhugsun og staðreyndum. Rökræður eru æfingar í gagnrýnni hugsun. Deilur eru því góðar æfingar í hugsun.

 

Hver kynslóð verður að fá æfa sig og komast sjálf að niðurstöðu. Jafnvel um mál sem við teljum vera afgreidd fyrir aldir alda.

 

Ef ekki eru deilur um mál er það yfirleitt vegna þessa að fólk þorir ekki að tjá sig. Mál geta lokast inni hjá „fagaðilum“ sem oft eru aðeins launaðir starfsmenn tiltekinnar umdeildar hugmyndafræði. Ég er ekki að tala um tannlækningar! Við deilum ekki hversu langt er til Þorlákshafnar, við mælum vegalengdina. En um ótal mál önnur má deila um. Jafnvel hvort heimurinn hafi verið hannaður eins og sumir halda fram. Deilurnar auka áhuga fólks á þróun lífsins en fjölgar alls ekki sköpunarsinnum!

 

Mál sem eru á válista fer fjölgandi. En þá ákveða „sérfræðingar“ að búið sé að komast að endanlegri niðurstöðu og því óþarft að ræða málin frekar. Blaðamenn, rithöfundar og hugsandi stéttir þora ekki annað en að fylgja rétttrúnaðinum.  

 Engin mál eru svo flókin og viðkvæm að meðalgreint fólk geti ekki skilið þau í öllum aðalatriðum og myndað sér skoðun án þess að samfélagið fari á hliðina. Það er engin hætta á að deilur um viðkvæm mál leiði okkur til myrkra miðalalda, síður en svo.

Þar sem þykir sjálfsagt efast er engin hætta á fasisma og ranglæti. Þegar mál eru hinsvegar innsigluð og gerð heilög tekur almennt þekkingarleysi við vegna skorts á rökæfingum.

 Við munum aldrei verða á eitt sátt um mál sem á annað borð er hægt að efast um. Ef við hættum að spyrja spurninga, ef við hættum að viðra efann opinberlega fer hann neðanjarðar og getur sprottið fram sem ógn löngu síðar. Spurningar sem ekki er varpað fram, er ekki svarað. Efasemdum sem ekki fá að koma fram, er ekki eytt.